مقدمه

با توجه به افزایش نیاز به پیوند کلیه و کمبود دهندگان بالغ، استفاده از دهندگان کودکی (Pediatric Donors) در سال‌های اخیر به‌عنوان یک راهکار مهم مورد توجه مراکز پیوند قرار گرفته است. با این حال، یکی از چالش‌های فنی در این زمینه انتخاب روش مناسب پیوند است:
آیا باید هر کلیه به‌صورت جداگانه پیوند شود (Single Kidney Transplantation) یا هر دو کلیه با عروق مشترک به‌صورت ان‌بلاک (En Bloc Kidney Transplantation – EBKT) پیوند داده شوند؟

هدف مطالعه

هدف از این پژوهش، مقایسه نتایج بالینی، عملکرد گرافت و بقای بیماران در دو روش پیوند Single و En Bloc از دهندگان کودکی است تا مشخص شود کدام رویکرد ایمن‌تر و مؤثرتر است.

روش مطالعه

این مطالعه با طراحی تحلیلی و مقایسه‌ای (retrospective comparative study) در چند مرکز پیوند انجام شد. داده‌های مربوط به گیرندگان کلیه از دهندگان کودکی که تحت یکی از دو روش Single یا EBKT قرار گرفته بودند، جمع‌آوری و در طول پیگیری میان‌مدت و بلندمدت ارزیابی شدند.
پارامترهایی نظیر بقای کلی گرافت، بقای بیمار، بروز عوارض عروقی و عملکرد کلیوی (eGFR) به‌عنوان شاخص‌های اصلی بررسی شدند.

نتایج و یافته‌های کلیدی

1. بقای گرافت:
   در هر دو گروه، میزان بقای گرافت در بلندمدت مطلوب بود، اما در گروه EBKT اندکی بالاتر گزارش شد.

2. عملکرد کلیوی:
   گیرندگان پیوند ان‌بلاک عملکرد کلیوی بهتری در مقایسه با گیرندگان پیوند تک کلیه نشان دادند، به‌ویژه در ماه‌های ابتدایی پس از پیوند.

3. عوارض عروقی:
   برخلاف تصور اولیه، میزان عوارض عروقی (نظیر ترومبوز یا نشت عروقی) در پیوند ان‌بلاک بیشتر از پیوند تک نبود؛ این یافته نشان می‌دهد که EBKT در صورت انجام صحیح، ایمن است.

4. اندازه دهنده و گیرنده:
   در مواردی که نسبت وزن یا قد دهنده و گیرنده اختلاف زیادی داشت، EBKT نتایج بهتری ارائه کرد.

تفسیر نتایج

پژوهشگران نتیجه‌گیری کردند که پیوند ان‌بلاک از دهندگان کودکی می‌تواند یک گزینه بسیار ارزشمند و قابل اعتماد باشد، به‌ویژه در دهندگان بسیار کم‌سن که اندازه کلیه‌ها کوچک است.
این روش با افزایش توده نفرونی و حفظ عروق اصلی، احتمال آسیب ایسکمیک و عوارض فنی را کاهش می‌دهد. در مقابل، در دهندگان بزرگ‌تر (مثلاً بالای ۵ سال)، پیوند تک کلیه نیز نتایج قابل قبولی دارد.

کاربرد بالینی

نتایج این پژوهش می‌تواند برای مراکز پیوند دارای برنامه فعال در حوزه دهندگان کودکی راهگشا باشد.
به‌طور خاص:

• در دهندگان زیر ۵ سال یا با وزن کمتر از ۲۰ کیلوگرم، روش EBKT به دلیل عملکرد بهتر و خطر کمتر رد، توصیه می‌شود.

• در دهندگان بزرگ‌تر، هر دو روش Single و EBKT قابل قبول هستند و تصمیم نهایی باید بر اساس مهارت جراح و شرایط گیرنده اتخاذ شود.

• رعایت ظرافت‌های فنی در آناستوموز عروق و استفاده از تکنیک‌های میکروسکوپیک می‌تواند خطر عوارض را در EBKT کاهش دهد.

محدودیت‌ها و پیشنهادات آینده

مطالعه حاضر با وجود جامع بودن، محدود به داده‌های گذشته‌نگر است و ممکن است تحت تأثیر متغیرهای کنتر‌ل‌نشده قرار گرفته باشد. نویسندگان توصیه می‌کنند مطالعات پروسپکتیو چندمرکزی با پیگیری بلندمدت برای تأیید قطعی برتری هر روش انجام شود.

جمع‌بندی

در نهایت، شواهد نشان می‌دهد که پیوند ان‌بلاک کلیه از دهندگان کودکی (EBKT)، به‌ویژه در دهندگان کم‌سن، گزینه‌ای ایمن، مؤثر و پایدار است.
انتخاب صحیح بیمار و اجرای دقیق تکنیک جراحی، می‌تواند موفقیت بلندمدت این روش را تضمین کند و به گسترش استفاده از منابع محدود پیوند در کشور کمک نماید.

منبع:
Single Versus En Bloc Kidney Transplantation From Pediatric Donors.
Pediatric Transplantation, 2025.
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/petr.70191