در سال‌های اخیر، یکی از چالش‌های مهم در جراحی پیوند کلیه، استفاده از گرافت‌هایی است که دارای چند شریان کلیوی (Multiple Renal Arteries) هستند. در چنین مواردی، نحوه‌ی بازسازی عروق می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در موفقیت عمل و بقای گرافت داشته باشد.

مقاله‌ای تازه در مجله‌ی Medicina (جلد ۶۱، شماره ۹، سال ۲۰۲۵) به بررسی روشی می‌پردازد که می‌تواند این چالش را با نتایج بلندمدت بسیار مطلوب برطرف کند. این روش، اتصال شریان قطبی پایین کلیه دهنده به شریان اپی‌گاستریک تحتانی گیرنده به روش انتها-به-انتها (End-to-End Anastomosis) و با تکنیک میکروسکوپی است.

🔬 پیش‌زمینه و اهمیت موضوع

در حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد گرافت‌های کلیه دارای بیش از یک شریان هستند. در این موارد، نادیده گرفتن یکی از شریان‌ها (به‌ویژه شریان قطبی پایین) می‌تواند موجب ایسکمی بخشی از پارانشیم تحتانی کلیه و حتی اختلال در خون‌رسانی حالب شود.

در گذشته، بسیاری از این گرافت‌ها کنار گذاشته می‌شدند، اما با پیشرفت تکنیک‌های جراحی و استفاده از ابزارهای میکروسکوپی، اکنون امکان بازسازی دقیق و ایمن عروق اضافی فراهم شده است.

🧠 روش مورد بررسی در مطالعه

در مطالعه‌ای سه‌مرکزی که در آلمان و ایتالیا انجام شد، ۱۳ بیمار تحت پیوند کلیه قرار گرفتند که در گرافت آن‌ها شریان قطبی پایین (Lower Polar Artery) وجود داشت.
در تمامی موارد، این شریان با روش آنستوموز انتها-به-انتها (E/E) به شریان اپی‌گاستریک تحتانی (Inferior Epigastric Artery) گیرنده متصل شد.

ویژگی‌های اصلی این روش عبارت‌اند از:

• استفاده از میکروسکوپ یا بزرگ‌نمایی جراحی برای بخیه‌های ظریف؛

• عدم نیاز به دستکاری شریان اصلی کلیه؛

• تأمین مستقیم و طبیعی جریان خون به قطب تحتانی کلیه؛

• کاهش خطر ترومبوز و نشت ادراری پس از عمل.

📊 نتایج و پیامدها

میانگین مدت پیگیری بیماران ۸۴ ماه (حدود ۷ سال) بود. نتایج مطالعه چشمگیر بود:

• نرخ بقای بیمار و گرافت: ۱۰۰٪

• عدم بروز عوارض عروقی یا اورولوژیک در هیچ موردی

• عملکرد کلیه‌ها پایدار و مناسب در تمام بیماران

• بروز چند عارضه خفیف غیرعروقی (مثل عفونت ادراری یا لیِمفوسل) که همگی درمان شدند

این یافته‌ها نشان می‌دهد که این روش بازسازی نه‌تنها در کوتاه‌مدت، بلکه در بلندمدت نیز ایمن و پایدار است.

⚙️ چرا این روش برتر است؟

نویسندگان مقاله چند مزیت کلیدی برای این تکنیک برمی‌شمارند:

1. جریان خون طبیعی و پایدار برای بخش تحتانی کلیه

2. کاهش زمان ایسکمی گرم به‌دلیل سرعت عمل بالاتر

3. حفظ عروق اصلی کلیه بدون آسیب یا تغییر مسیر

4. امکان استفاده از گرافت‌هایی که پیش‌تر کنار گذاشته می‌شدند

5. کاهش ریسک عوارض اورولوژیک به‌ویژه در ناحیه حالب

⚠️ محدودیت‌ها و ملاحظات

• اجرای موفق این تکنیک نیازمند تجربه بالا در جراحی میکروسکوپی است.

• شریان اپی‌گاستریک باید از نظر طول و قطر مناسب باشد.

• مطالعه بر روی تعداد محدودی بیمار انجام شده و به بررسی تصادفی‌سازی نشده است.

با این حال، نتایج پایدار ۷ ساله نشان می‌دهد که در مراکز دارای تخصص لازم، این روش می‌تواند به‌طور روتین در موارد گرافت‌های چندشریانی مورد استفاده قرار گیرد.

🧩 جمع‌بندی نهایی

این پژوهش نشان داد که اتصال شریان قطبی پایین گرافت کلیه به شریان اپی‌گاستریک گیرنده با تکنیک میکروسکوپی روشی قابل اعتماد، ایمن و مؤثر است.

با استفاده از این روش:

• می‌توان از گرافت‌های بیشتری بهره‌برداری کرد؛

• خطر عوارض بعد از عمل کاهش می‌یابد؛

• و نتایج بلندمدت پیوند به‌طور قابل توجهی بهبود می‌یابد.

🔑 نکات کلیدی برای متخصصان پیوند

• در گرافت‌های دارای Lower Polar Artery، حفظ آن توصیه می‌شود.

• End-to-End Anastomosis با IEA گزینه‌ای ایمن و مؤثر است.

• مهارت در جراحی میکروسکوپی، شرط اصلی موفقیت است.

• پیگیری بلندمدت بیماران نشان‌دهنده‌ی پایداری این روش است.

📚 منبع:

Zanchetta M, Adani GL, Della Penna A, Guthoff M, Cherchi V, Nadalin S.
Kidney Transplantation in Case of Renal Graft with Multiple Arteries: Challenges and Long-Term Results of Microsurgical Anastomosis Between Lower Polar Renal Artery and Inferior Epigastric Artery.
Medicina. 2025; 61(9):1645. MDPI Journal

https://www.mdpi.com/1648-9144/61/9/1645